Çocuklar Neden Yalan Söyler

Çocuklarda yalan davranışı, yaşlarına ve durumlarına göre daha farklı yorumlanır. Yaşamın ilk 7 yılında çocuğun yalan söylemesi bir sorun olduğu anlamına gelmez. Çocuklar 7 yaşına kadar gerçeğe uygun olmayan şeyler söylerler. Çocukların gerçekdışı konuşmaları çok sık görülür. 7 yaşından sonra çocuk, artık yalanın kendisine sağlayacağı yararları öğrenmeye başlar, bilerek ve isteyerek yalan söylemeye başlar.

Çocuk yalanın onu ceza almaktan kurtardığını ve dikkat çektiğini görür ve ileriki dönemlerde de yalan söylemeyi sürdürebilir.

Çocuklar büyükleri taklit eder. Örneğin; sağlıklı olmanıza rağmen sizi davet ettikleri yere, ""rahatsızım"" diyerek katılmamanız; çocuğunuza daha önce yapmak için söz verdiğiniz halde çeşitli mazeretler ileri sürerek, söz verdiklerinizi yapmamanız; çocukları yalana teşvik etmenize neden olabilir,

Anne babası tarafından sevilmediği ve ilgi görmediği hissiyle kendini değersiz hisseden çocuk, ilgiyi bu yolla almaya çalışır. Örneğin, başka çocukların onu üzdüğünü zarar verdiğini söyleyebilir.

Çocuk, sık sık eleştiriliyorsa ve çocuğa sert tepki gösteriliyorsa yalana başvurabilir. Çocuklarından çok fazla şey isteyen ya da onların mükemmel olmalarını bekleyen ailelerde yalan, daha yoğun olarak görülebilmektedir.

Başkalarının hayranlığını ve beğenisini kazanmak için de çocuklar yalan söyleyebilir.

Her çocuğun anne ve babanın ilgisine ihtiyacı vardır ve bu ilgiyi kardeşiyle paylaşmayabilir. Bu durumda çocuk, anne babasına, ablası onu dövmediği halde dövdüğünü söyleyebilir.

Anne-babanın çocuğu küçümsemesi ve aşağılaması, kendi yalanına çocuğunu ortak etme çabası, çocuktan beklentilerin fazlalığı, yapamayacağı şeylerin istenmesi, çocuğa doğruyu söyletme adına baskı yapılması yalana sebep olabilir. Çocuktaki çekingenlik, saldırganlık, aşağılık duygusu, suçluluk duygusu vb etkenler çocukları yalana iter. Kızmakla, bağırmakla yalan engellenmez. Çocukla sağlıklı, tutarlı, ilgi ve sevgi dolu bir ilişki kurulmalıdır.

Anne Babalara Öneriler

• Çocuğa baskıcı, otoriter bir tutumla yaklaşmamalı, çocuğu tehdit etmemelidir. Sert cezalar asla verilmemelidir. Bu tarz cezalar, suçlanmaktan kaçmak için çocuğun yalan söylemesine yol açar. Çocukların yaptıkları hatalara karşı anlayışlı olmaya çalışın. Hatalarının karşılığını hemen cezalandırma yoluna gitmeyin. Onu dinleyin ve açıklama yapmasına imkân tanıyın. Anne-babalar çocuktan yapabileceğinin üzerinde davranışlar, başaramayacakları şeyler beklememelidirler.
• Anne-babalar çocuğu başka çocuklarla ya da kardeşleriyle kıyaslamamalıdırlar. Çocuklarınız arasında, ayrım veya kıskançlığa neden olabilecek söz ve davranışlardan kaçınmalısınız.
• Çocuk iyi olan davranışlarından dolayı takdir edilmelidir. Yoksa takdir edilmek için yalanlar söyleyecektir.

Şenay ÇELİKBAŞ
Psikolog / Aile ve Çocuk Terapisti